Reformy systemu transferowego ciąg dalszy – FIFA Clearing House
Wstęp
1 stycznia otworzyło się okno transferowe. Piłkarze mogą zmienić przynależność klubową, a kluby bez skrępowania szukać wzmocnień na całym świecie. Zimowe okienko transferowe 2023 roku będzie pierwszym, w którym obowiązują nowe zasady dokonywania płatności za zawodników.
Jakiś czas temu opisywaliśmy Państwu zmiany, jakie dla pośredników transakcyjnych (agentów) szykuje FIFA. Wpis ten dostępny jest tutaj. Jak wspominaliśmy w tamtym artykule, zmiany dotyczące pośredników transakcyjnych stanowiły jedynie wstęp do głębszej reformy systemu transferowego.
Do innych zmian zapowiedzianych przez FIFA należeć miało utworzenie Izby Rozliczeniowej FIFA, która miała gwarantować większą przejrzystość przy dokonywaniu opłat za transfery zawodników.
Izba ta została ostatecznie powołana przez FIFA. FIFA Clearing House została utworzona na podstawie regulaminu przyjętego przez Radę FIFA 22 października 2022 roku, który wszedł w życie 16 listopada 2022 roku. Oznacza, to, że zasady ustanowione przez FIFA obowiązują już w zimowym oknie transferowym sezonu 2022/2023.
Ekwiwalent za wyszkolenie i płatność solidarnościowa
Głównym zadaniem FIFA Clearing House jest pośredniczenie w przekazywaniu płatności za ekwiwalent za wyszkolenie i płatności solidarnościowe. Ekwiwalent za wyszkolenie należny jest przy zmianie przynależności klubowej zawodnika niezależnie od tego, czy zmiana ta odbywa się w ramach jednej federacji krajowej, czy też ma charakter międzynarodowy. Jego wysokość zależy od wieku zawodnika i okresu w jakim zawodnik ten trenował w danym klubie. Klub uzyskuje uprawnienie do otrzymania ekwiwalentu za wyszkolenie w momencie pierwszej rejestracji zawodnika jako zawodnika profesjonalnego oraz przy każdym transferze, który ma miejsce do końca roku kalendarzowego, w którym piłkarz kończy 23 lata. Wysokość ekwiwalentu za wyszkolenie może zostać ustalona indywidualnie między klubami, a jeśli tak się nie stanie, wiążąca jest kwota ustalona zgodnie z przepisami FIFA. W polskich realiach pierwszy kontrakt profesjonalny może podpisać zawodnik, który ukończył 15 lat. Wskazać należy, że związki krajowe posiadają uprawnienie do określenia wysokości ekwiwalentu za wyszkolenie, w przypadku zmiany przynależności klubowej przez zawodnika narodowości danego związku, w ramach rynku krajowego. W Polsce dokonano tego jedną z uchwał zarządu PZPN.
Płatność solidarnościowa to z kolei 5% z kwoty transferu zawodnika pomiędzy klubami należącymi do różnych federacji krajowych – co do zasady oznacza to transfer międzynarodowy, z wyjątkiem transferów pomiędzy poszczególnymi częściami Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, której każda część (Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna) stanowi odrębną federację piłkarską. Płatność solidarnościową otrzymują kluby, w których zawodnik szkolił się pomiędzy rokiem kalendarzowym, w którym ukończył 12 lat, a rokiem kalendarzowym, w którym ukończył 23 lata. Oznacza to, że przy każdym transferze gotówkowym piłkarza, o ile zmienia on federację, kluby, w których szkolił się on między 12, a 23 rokiem życia mogą liczyć na określone korzyści finansowe. Wysokość opłaty solidarnościowej należna za każdy rok szkolenia zawodnika uzależniona jest od tego wieku i wskazana dokładnie w Aneksie 5 do Regulaminu FIFA ws Statusu i Transferu Zawodników (RSTP).
Dotychczas system ekwiwalentu za wyszkolenie i płatności solidarnościowej funkcjonował w ten sposób, że klub pozyskujący zawodnika był zobowiązany zatrzymać 5% kwoty transferu i rozdysponować te środki do klubów uprawnionych do otrzymania opłaty solidarnościowej. System ten był niedoskonały, bowiem niejednokrotnie zdarzało się, iż uprawnione kluby nie otrzymywały środków z tytułu opłaty solidarnościowej, czy też ekwiwalentu za wyszkolenie.
Procedura płatności za pośrednictwem FIFA Clearing House
Utworzenie FIFA Clearing House ma przełożyć się na większą transparentność należności z opisanych wyżej tytułów oraz prawidłową dystrybucję środków do klubów uprawnionych do ich otrzymania. FIFA Clearing House powstało jako pośrednik uprawniony do przekazywania ekwiwalentu za wyszkolenie zawodnika oraz opłaty solidarnościowej pomiędzy klubami.
Procedura przekazywania środków finansowych ma wyglądać następująco:
- Kluby zaangażowane w transakcje dokonują rejestracji transferu w krajowym systemie transferowym lub w FIFA Transfer Matching System (TMS).
- W przypadku dokonania rejestracji w systemie krajowym, federacja jest zobowiązana do przekazania informacji o każdej transakcji do FIFA.
- TMS automatycznie wykrywa, iż przeprowadzany jest transfer zawodnika, za którego należy jest ekwiwalent za wyszkolenie, bądź opłata solidarnościowa.
- W systemie TMS utworzony zostaje elektroniczny paszport zawodnika (Electronic Player’s Passport – EPP) zawierający informacje o wszelkich poprzednich klubach zawodnika ze wskazaniem uprawnionych do otrzymania płatności solidarnościowej, bądź ekwiwalentu za wyszkolenie.
- Z utworzeniem EPP otwiera się tzw. okres inspekcji (inspection period), w którym kluby i federacje krajowe mogą zgłaszać, iż nie zostały uwzględnione w EPP, a posiadają legitymację do otrzymania środków finansowych z tytułu płatności solidarnościowej, bądź ekwiwalentu za wyszkolenie. Federacje bądź kluby mogą również zostać wezwane do udziału w procesie przez FIFA Clearing House z urzędu. Okres ten trwa 10 dni.
- Po zakończeniu okresu inspekcji następuje proces sprawdzenia (review proces), który również trwa 10 dni. Biorą w nim udział następujące podmioty:
- federacja, która zgłosiła transfer
- klub lub kluby z tej federacji
- klub pozyskujący i jego federacja krajowa
- federacja bądź klub, które zostały wezwane przez FIFA na etapie okresu inspekcji
- inne federacje wezwane przez FIFA
- Federacja krajowa (zarówno klubu odstępującego, jak i klubu pozyskującego) jest zobowiązana do weryfikacji danych wprowadzonych przez kluby do TMS. Może w tym celu wystąpić do klubów o udostępnienie wszelkich koniecznych danych.
- W ramach procesu sprawdzenia FIFA może żądać w szczególności: potwierdzenia rejestracji zawodnika w dotychczasowej federacji, potwierdzenia wcześniejszego transferu zawodnika, kontraktu zawartego przez zawodnika z klubem. Proces ten ma bowiem na celu weryfikację, czy dany klub jest faktycznie uprawniony do otrzymania środków w ramach ekwiwalentu za wyszkolenie lub opłaty solidarnościowej.
- Na zakończenie procesu sprawdzenia FIFA sporządzi zestawienie wszelkich podmiotów uprawnionych do otrzymania środków w ramach ekwiwalentu za wyszkolenie oraz opłaty solidarnościowej (Allocation Statement). Zestawienie to uważane jest za ostateczną decyzję organu FIFA w zakresie uprawnienia do otrzymania płatności z tytułu opłat transferowych i jako takie może być zaskarżane do Trybunału ds. Sportu w Lozannie (CAS) na podstawie art. 57 ust. 1 statutu FIFA. W przypadku wniesienia skargi do CAS, zestawienie to nie będzie wywierało skutków prawnych do czasu zakończenia postępowania przed Trybunałem.
- Po sporządzeniu zestawienia, stworzona zostanie ostateczna wersja EPP, która będzie mgła być w przyszłości modyfikowana np. w przypadku kolejnej zmiany barw klubowych przed końcem roku, w którym kończy on 23 lata.
- Na podstawie zestawienia FIFA Clearing House będzie sporządzać wezwanie do zapłaty, w którym wskazane będą poszczególne należności do pokrycia, których zobowiązany będzie klub pozyskujący zawodnika.
- Klub pozyskujący będzie dokonywał płatności należności z tytułu ekwiwalentu za wyszkolenie i opłaty solidarnościowej na rachunek bankowy wskazany każdorazowo przez FIFA Clearing House w wezwaniu do zapłaty w terminie tam wyznaczonym.
- W ostatnim kroku FIFA Clearing House będzie przekazywać pieniądze do uprawnionych klubów wskazanych w zestawieniu.
FIFA Clearing House nie będzie osiągać przychodów z tytułu pośredniczenia w przekazywaniu środków od klubu odstępującego do klubów uprawnionych do otrzymania kwot z tytułu ekwiwalentu za wyszkolenie i opłaty solidarnościowej. Na mocy nowych przepisów klub pozyskujący został zobowiązany do przekazania do FIFA Clearing House potwierdzenia dokonania każdej z płatności w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia. Potwierdzenia przekazywane są za pośrednictwem FIFA TMS. Ponadto, w przypadku, gdy klub pozyskujący popadanie w opóźnienie z zapłatą kwot wynikających z wezwania do zapłaty w terminie tam wskazanym, zostanie mu wyznaczony dodatkowy termin 7 dni na dokonanie płatności oraz kara w wysokości 2,5% dla każdego z uprawnionych klubów.
FIFA Clearing House będzie również pozyskiwać informacje o transferach krajowych rejestrowanych w systemach prowadzonych przez właściwe federacje z pominięciem FIFA TMS wraz z informacją o należnych za nie płatnościach. W systemach tych będą rejestrowane jedynie transakcje, do których nie mają zastosowania przepisy FIFA RSTP, a więc takie, w których udział biorą kluby z rynku wewnętrznego oraz piłkarz posiadający obywatelstwo danego państwa. W przypadku takich transakcji to federacje krajowe będą odpowiedzialne za zarejestrowanie transferu i płatności oraz przekazanie tej informacji do FIFA Clearing House. W tym celu system rejestracji zawodników prowadzony przez federacje krajowe będzie musiał zostać zintegrowany z FIFA TMS lub systemem FIFA Clearing House. W przypadku, gdy system krajowy nie zostanie zintegrowany z FIFA TMS, federacja krajowa będzie zobowiązana do przekazania niezbędnej dokumentacji w formie papierowej w terminie 30 dni od dnia dokonania każdej z płatności podlegających zgłoszeniu.
Opisany powyżej obowiązek federacji krajowych dotyczący przekazywania informacji o płatnościach może nie dotyczyć federacji, w których przeprowadzone zostanie przynajmniej 100 krajowych transferów w danym roku kalendarzowym. Warunkiem uzyskania zwolnienia z tego obowiązku jest złożenie wniosku przez federację do Sekretariatu Generalnego FIFA. Sekretariat może wyrazić zgodę na odstąpienie od zgłoszenia wszystkich płatności za transfery krajowe, jeśli federacja złoży wniosek na piśmie. W decyzji o przyznaniu zwolnienia z tego obowiązku określa się szczegółowe warunki jego obowiązywania. Zwolnienie jest przyznawane na czas określony po upływie, którego wystąpi konieczność ponowienia wniosku. Wobec federacji, która nie zgłosi transferów krajowych do FIFA Clearing House, a nie będzie posiadać aktualnego zwolnienia z tego obowiązku, mogą zostać zastosowane sankcje dyscyplinarne.
Ocena zgodności transakcji
Nowo powołany organ będzie uprawniony i zobowiązany do przeprowadzenia oceny zgodności (Compliance Assessment) każdej transakcji przechodzącej przez FIFA Clearing House. Procedura weryfikacji transakcji może zostać wszczęta nawet jeśli zestawienie stanowiące podstawę płatności zostanie zaskarżone do CAS. Ocena ta ma na celu weryfikację czy płatność nie stoi w sprzeczności z:
a) międzynarodowymi sankcjami płatniczymi;
b) przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy;
c) przepisami o przeciwdziałaniu przekupstwu i korupcji oraz
d) przepisami o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu.
W celu przeprowadzenia tej oceny FIFA Clearing House może pozyskiwać informacje z zakresu:
a) struktury korporacyjnej;
b) struktury organizacyjnej;
c) własności rzeczywistej;
d) źródeł finansowania transakcji;
e) źródeł majątku podmiotów i osób zaangażowanych.
Zarówno związki krajowe, kluby, jak i osoby prywatne zostały zobowiązane do aktywnego udziału w procesie weryfikacji transakcji oraz przekazywania FIFA Clearing House wszelkich niezbędnych informacji oraz dokumentów. Dokumenty te powinny być przekazywane w języku angielskim, francuskim bądź hiszpańskim. Każda transakcja będzie analizowana zarówno ze strony klubów, jak i federacji krajowych oraz innych osób zaangażowanych w transakcję.
W sytuacji, gdy któryś podmiot zaangażowany w transakcję nie przejdzie pozytywnie procedury weryfikacyjnej, FIFA Clearing House wstrzyma płatność, a na podmiot ten mogą zostać nałożone sankcje dyscyplinarne. Wstrzymanie płatności oznacza, iż do transferu nie dojdzie, co z kolei może wiązać się z odpowiedzialnością kontraktową podmiotu, którego postępowanie spowoduje negatywną ocenę w procesie weryfikacji transakcji. Brak pozytywnej weryfikacji w transakcji przy pierwszym podejściu wiąże się z koniecznością przeprowadzenia drugiej weryfikacji tej samej płatności. Drugą weryfikację będzie można przeprowadzić po 6 miesiącach od pierwszego podejścia, z tym zastrzeżeniem, że na wniosek klubu, który nie przeszedł procedury weryfikacji, druga procedura może odbyć się przed upływem tych 6 miesięcy. Negatywna weryfikacja jednej transakcji nie ma wpływu na inne transakcje z udziałem strony, której postępowanie skutkowało wstrzymaniem płatności.
Może się więc zdarzyć, że klub, który przy jednym transferze posłuży się środkami, które zostaną negatywnie zweryfikowane przez FIFA Clearing House przeprowadzi jeszcze inne transfery, które uzyskają pozytywną ocenę (gdyż np. będą finansowane z innych źródeł). Dopiero po przeprowadzeniu postępowania przez Komitet Dyscyplinarny FIFA zostaną na taki klub nałożone sankcje (w tym potencjalnie zakaz transferowy), które będą działały dopiero w przyszłości.
Sankcje dyscyplinarne
W przypadku wykrycia nieprawidłowości w procesie weryfikacji transakcji Komitet Dyscyplinarny FIFA może nałożyć sankcje na podmiot odpowiedzialny za wystąpienie nieprawidłowości. Rodzaj sankcji uzależniony jest od typu podmiotu biorącego udział w transferze. Sankcje jakie mogą zostać nałożone na poszczególne podmioty wyglądają następująco
– na federacje krajowe – kara pieniężna, lub w określonej sytuacji, obowiązek zapłaty ekwiwalentu za wyszkolenie
– na klub pozyskujący w przypadku pierwszej weryfikacji – naliczenie odsetek w wysokości 2,5% za opóźnienie w transakcji, upomnienie oraz kara pieniężna
– na klub odstępujący w przypadku pierwszej weryfikacji – upomnienie oraz kara pieniężna
– na klub pozyskujący w przypadku drugiej weryfikacji – kara pieniężna, lub zakaz transferowy, który może zostać uchylony w przypadku pozytywnej weryfikacji tej samej transakcji w kolejnym podejściu
– na klub odstępujący, lub federację krajową w przypadku negatywnego wyniku drugiej weryfikacji – pozbawienie prawa do otrzymania środków stanowiących ekwiwalent transferowy, lub opłatę solidarnościowią z zastrzeżeniem, iż uznane zostanie, iż podmioty te otrzymały już świadczenia w ramach badanej transakcji, co skutkować będzie odebraniem im możliwości do otrzymania świadczeń za ten sam okres przy kolejnym transferze tego samego zawodnika
Ponadto przewidziano karę finansową oraz zakazu transferowego dla klubu pozyskującego, który nie dokonuje płatności kwot wynikających z wezwania do zapłaty sporządzonego w ramach procedury płatności za pośrednictwem FIFA Clearing House.
Wady i zalety wprowadzonego rozwiązania
Jak mówił w październiku 2022 roku prezydent FIFA Gianni Infantino, celem nowych przepisów jest to, aby zapobiegać płatnościom kierowanym do „dziwnych” miejsc i kont bankowych zlokalizowanych w „dziwnych” krajach.[1] Innym celem nowych regulacji jest również to, aby środki finansowe trafiały do małych klubów i akademii piłkarskich, które faktycznie szkolą młodych zawodników i wyszukują lokalne „perełki”, które z biegiem lat stają się gwiazdami światowej piłki.
Patrząc na kształt wprowadzonych przepisów można odnieść wrażenie, iż realizują one raczej drugi ze wskazanych celów. Faktycznie kierują strumień pieniędzy z ekwiwalentu za wyszkolenie i opłaty solidarnościowej do klubów, które rzeczywiście szkolą zawodnika już do najmłodszych lat.
Równocześnie nie do końca zrealizowany został cel powstrzymania odpływu pieniędzy z rynku transferowego do wątpliwych odbiorców. Z jednej strony wprowadzono procedurę weryfikacji transakcji, która może przełożyć się na zabieganie praniu brudnych pieniędzy i najcięższych przestępstw finansowych, jednak nie powstrzyma zjawiska jakim jest stałe umacnianie pozycji potężnych agentów piłkarskich. Nadal będą oni mogli legalnie otrzymywać wielomilionowe prowizje od wielomilionowych transakcji z udziałem klubów i zawodników.
Dostrzegalny jest jednak pozytywny trend w zmianach wprowadzanych przez światową federację piłkarską. Być może konieczne jest zintensyfikowanie działań tak, aby rynek piłkarski był bardziej uregulowany i spójny z ogólnymi warunkami gospodarczymi.
Podsumowanie
Utworzenie FIFA Clearing House ma przyczynić się do wzrostu transparentności transakcji na rynku transferowym. Stanie się tak jeśli sama FIFA Clearing House będzie podmiotem transparentnym i będzie np. publikować sprawozdania z przeprowadzonych za swoim pośrednictwem transakcji.
W zakresie organizacji nowej komórki, pozytywnie należy ocenić powiązanie FIFA Clearing House z funkcjonującym już FIFA TMS. Bezpośredni przepływ informacji z tego systemu, którego wprowadzenie kilka lat temu również ustrukturyzowało rynek piłkarski, daje nadzieję na efektywne funkcjonowanie nowego systemu.
O ile środki na finansowanie ruchów transferowych nie będą pochodziły z nielegalnych źródeł, wprowadzenie podmiotu pośredniczącego, nie powinno negatywnie wpłynąć na sprawne przeprowadzanie transakcji.
A jeśli funkcjonowanie FIFA Clearing House przyczyni się do wyłapania osób popełniających najcięższe przestępstwa finansowe, będzie to świadczyło o głębokiej zmianie jaka zaszła wśród osób odpowiedzialnych za organizację piłki nożnej na najwyższym poziomie od czasu odkrycia nieprawidłowości, jakie miały miejsce przy przyznawaniu organizacji Mistrzostw Świata FIFA w latach 2018 i 2022.
Źródła
FIFA Clearing House Regulations – https://digitalhub.fifa.com/m/7c9e9c5185db9eb6/original/FIFA-Clearing-House-Regulations-October-2022-edition.pdf dostęp z 3.01.2023
https://www.sportspromedia.com/news/fifa-gianni-infantino-transfer-market-clearing-house/?zephr_sso_ott=ObFoWN dostęp z dnia 2.01.2023
[1] https://www.sportspromedia.com/news/fifa-gianni-infantino-transfer-market-clearing-house/?zephr_sso_ott=ObFoWN dostęp z dnia 2.01.2023